Je herkent het wel, je bent lekker aan het sporten, maar na een tijdje slaat de vermoeidheid toe. Zonde, want je zat er net zo lekker in, maar ineens heb je geen puf meer, geen energie. Hoe komt dat nou? En hoe zorg je dat je toch nog even wat langer door kan? Wist je dat een lekker geurtje hierbij kan helpen?
Huh? Langer en beter sporten door geur? Zo gek is dat niet… De geur van pepermunt is goed voor je geheugen en alertheid. Een lekker geurtje helpt ons dus in elk geval tussen de oren. Nu die beenspieren nog.
Die afstand is korter dan je denkt, want dat een stevige sportsessie ons lichaam uitput is niks nieuws, maar ook ons brein raakt hierdoor vermoeid. Dit noemen we mentale vermoeidheid. Door mentale vermoeidheid word je niet alleen minder scherp, maar gaan ook je fysieke prestaties achteruit. Dat hebben we natuurlijk liever niet!
Vermoeidheid in gevecht met beloning
Dit komt doordat er tijdens het sporten een stijging van het serotonine in het brein ontstaat. Dit stofje heeft verband met vermoeidheid, want het zorgt voor slaperigheid, lusteloosheid, en het verlies van motivatie. Als je mentaal vermoeid bent maakt je brein iedere volgende training of oefening, hoe groot of klein ook, een stukje moeilijker voor je dan het voor je lichaam eigenlijk is.
Gelukkig komt er niet alleen serotonine vrij, maar ook dopamine. Dopamine komt je misschien bekend voor als het geluksstofje van het brein. Dat werkt zo: het beloningssystemen in het brein (voor de hersenwetenschappers onder ons: de nucleus accumbens) activeert door een grote hoeveelheid dopamine. Serotonine en dopamine interacteren met elkaar. Een hogere verhouding serotonine ten opzichte van dopamine zorgt voor gevoelens van vermoeidheid terwijl een lage verhouding juist leidt tot betere prestaties door extra motivatie en opwinding.
Nou, dat klinkt goed: we moeten dus meer dopamine bemachtigen om onze mentale vermoeidheid tegen te gaan. Maar hoe doen we dat?
Lekker ruiken en goeie muziek
Je wist misschien al dat het luisteren van muziek kan zorgen voor een extra motivatie boost tijdens het sporten: dopamine die hierbij vrijkomt wekt namelijk positieve gevoelens op. Maar wist je dat het ruiken van een lekkere geur hetzelfde effect kan hebben?
Uit onderzoek blijkt dat er na het ruiken van een aangename geur, een boost aan dopamine vrijkomt waardoor je jezelf mentaal fitter en frisser voelt en – zoals we net hebben geleerd - dus minder vermoeid. Het fijne luchtje zorgt er uiteindelijk voor dat je net iets langer door kan en hierdoor dus meer uit je trainingen kan halen. Of dit nou tijdens hardlopen, yoga of powerliften is, dat maakt niet uit.
En geef ons brein eens ongelijk: niemand wordt toch gelukkig van de geur van zwetende oksels? Dan zou ik er ook snel klaar mee zijn. Een frisse pepermunt-, parfum- of lavendelgeur is veel plezieriger voor onze hersenen en dus voor onze sportprestaties.
Dit zegt de wetenschap
- Shannon Barker e.a., Improved performance on clerical tasks associated.
- with administration of peppermint odor. Perceptual andMotor Skills, 2003,97, 1007-1010.
- Siddharth Mehrotra, The Scent of Collaboration: Exploring the Efect of Smell on Social Interactions. CHI ’22 Extended Abstracts, April 29-May 5, 2022.
- Davis, J. M., Alderson, N. L., & Welsh, R. S. (2000). Serotonin and central nervous system fatigue: nutritional considerations. The American journal of clinical nutrition, 72(2), 573S-578S.
- Meeusen, R., Watson, P., Hasegawa, H., Roelands, B., & Piacentini, M. F. (2006). Central fatigue. Sports Medicine, 36(10), 881-909.
- Karageorghis, C. I., & Priest, D. L. (2012). Music in the exercise domain: a review and synthesis (Part I). International review of sport and exercise psychology, 5(1), 44-66.
- Bishop, D. T., Karageorghis, C. I., & Loizou, G. (2007). A grounded theory of young tennis players’ use of music to manipulate emotional state. Journal of Sport and Exercise Psychology, 29(5), 584-607.
- Marques, A., Marconcin, P., Werneck, A. O., Ferrari, G., Gouveia, É. R., Kliegel, M., ... & Ihle, A. (2021). Bidirectional Association between Physical Activity and Dopamine Across Adulthood—A Systematic Review. Brain sciences, 11(7), 829.
- Proost, M., Habay, J., De Wachter, J. et al. How to Tackle Mental Fatigue: A Systematic Review of Potential Countermeasures and Their Underlying Mechanisms. Sports Med 52, 2129–2158 (2022).